grico: lingua, cultura, tradizioni nei brani grichi di Martano


Arte elèune	Τώρα λένε
ka e' na mas kàne.	ότι πρέπει να μας κάνουν (τα αποχετευτικά).
Ekhi tri forè,	Υπάρχουν τρεις φορές,
evò ìme domèna tris forè	Τρεις φορές έχω δει
ka nzignùne	να αρχίζουν
na kàne e fognatùre:	να κάνουν τα αποχετευτικά.
protinì forà	Την πρώτη φορά
ìkhe o Cìcciu tu Fùsu,	ήταν ο Ciccio Fuso,
o Lucìnto	ο Lucinto
ce o karrozzìni:	και ο Carrozzini:
"facimu le fognatuea".	"Ας κάνουμε τα αποχετευτικά ".
Ncignàsane pu 'ttu pu stim mèsi	Αρχίσαν από την πλατεία
ce kulusùsane 'tturtèa,	και συνέχισαν μέχρι εδώ,
etturtèa stin vìa,	εδώ στην οδό,
sti stràda ti kalimèra.	στην οδό Καλημέρα.
Ce 'ci simà èkhi e fognatùre	Και εκεί κοντά υπάρχουν τα αποχετευτικά
pò tòa, motti evò ìmone petài.	από τότε, από τότε που ήμουν μικρός.
En ìkhe e stràe.	Δεν υπήρχαν δρόμοι ...
Ce ti èkhi ecì simà?	Και τι υπάρχει εκεί κοντά;
Ah?	Ah;
Ce ti èkhi, mìa fòssa màli?	Και τι υπάρχει, μια μεγάλη τρύπα;
Nde mìa fòssa,	Όχι, μια τρύπα,
o kanàli	το κανάλι,
O kanàli!	το αγωγό !
atti fognatùra:	της αποχέτευσης:
elèane ka e' na kàne e fognatùre.	Λέγανε ότι πρέπει να κατασκευαστούν αποχετεύσεις.
Ce pu eguènni?	Και πού βγαίνει;
Pùpeti!	Πουθενά!
En guìke pùpeti,	Δεν βγήκε πουθενά,
jakài spiccèfsane e sòrdi	γιατί τελείωσαν τα χρήματα
ce mìnane ngattài cikàu	και έμειναν θαμμένα κάτω
cikàu sto khòma	κάτω από τη γη.
ce espìccefse ecì.	και τελείωσαν έτσι.
Cini epiàka tu sòrdu	Κι αυτοί πήραν τα χρήματα,
pòssu [ìkhe],	όσα υπήρχαν,
epiàkane!, epolemìsane!	τα πήραν!.. δούλεψαν!
Allòra mìan àddhi forà	Μια άλλη φορά
enzignàsane na kàne e fognatùre,	άρχισαν να κάνουν τις αποχετεύσεις,
spiccèfane e sòrdi,	αλλά τελείωσαν τα χρήματα
es klìsane matapàle	και τις έκλεισαν ξανά.
ce es èkhi akàu sto khòma	και παραμένουν κάτω από το έδαφος.
Ce pu, pu te kàmane?	Και πού, πού τις έκαναν;
Eh, pu te kàmane,	Eh, πού τις έκαναν,
mes to paìsi pu Martàna.	στο χωριο του Martana.
Evò esòzo fsèri?	πως μπορώ να ξέρω,
ka evò en ìmone,	Γιατί δεν ήμουν
en ìmone ...	δεν ήμουν (εκεί).
Efsèri jatì elèo ìu?	Ξέρεις γιατί το λέω αυτό;
jatì apà sta Frèata	Γιατί στις Pozzelle
es ìkhe e fognatùre.	υπήρχαν αποχετεύσεις.
Ma en ìkhe, en e' ka ìkhe fognatùre,	Και όχι, δεν υπήρχαν αποχετεύσεις,
[..]	[...]
O kanàli ediavenne!	Ο αγωγός περνούσε!
O kanàli.	Ο αγωγός
Ediàvenne ecisimà!	Περνούσε κοντά!
Vuol dire pùru cipàu potia essere	Αυτό σημαίνει ότι και εδώ "πάνω" θα μπορούσε να υπάρχει.
Artena ekàmene na diavì an àddho	Τώρα έκαναν ένα άλλο κανάλι.
Artena èkhi	Τώρα υπάρχει
tutton, ùtton àddho	αυτό, αυτό άλλο
pu ìkh.., èkhi..
ka enna piàme devèru ...	που λένε ότι είναι πραγματικό.
pu lèune ka en devèru.	που λένε ότι είναι αληθινό (ότι θα συνδεθεί σην αποχετεύσεις).
Ekàmane e spìse,	Έχουν κάνει τις δαπάνες,
già èkhi dìo tri, khrònu,	έχουν περάσει ήδη τρία χρόνια
ka es kàmane ka ekàmane	που τα κατασκεύασαν επειδή κατασκεύασαν
e depuràtori	τα εργοστάσια
cistèa ti stràda apù sto Vràni.	έργα από την οδό Borgagne.
O karpignàna e' prònto	Το Carpignano είναι έτοιμο
afse dìo khrònus ampì.	εδώ και δύο χρόνια.
E' ghenomeni, esteise prònto,	Οι αποχετεύσεις είναι έτοιμες,
na nìfsune e' na kàne,	πρέπει μόνο να τις ανοίξουν
na fèrune o depuratòre	για να φέρουν τα καθαρισμένα νερά
depòi apù mes ta koràffia,	ανάμεσα στα χωράφια,
ekàmane a kanàja mes ta koràffia.	Έχουν κάνει κανάλια ανάμεσα στα χωράφια.
Ma en e' ka lèune:	Αλλά δεν λένε:
"tùo e' pràma prioritàrio,	"Αυτή είναι η πιο σημαντική,
pràma afse urgènza".	η πιο επείγουσα υπόθεση".
Ka già e' tikanè pronto!	Γιατί είναι όλα έτοιμα!
Ndè, pensèu na kàne diskòrsu	Όχι, σκέφτονται να κάνουν ομιλίες
ce scemènze	και ανοησίες.
ce en lèun mài:	Δεν λένε ποτέ:
"tùo ène o pràma to plèo,	Αυτό είναι το πιο
plo, plo	το πιο, το πιο
o plèo urgènto ka tikanène".	επείγον από όλα."
Jakài èkhi	Γιατί υπάρχει
o depuratòre e' prònto.	το εργοστάσιο επεξεργασίας που είναι έτοιμο.
O karpignàna,	Το Καρπινιάνο,
jakài emì stème legài m'o karpignàna.	γιατί είμαστε συνδεδεμένοι με το Καρπινιάνο.
karpignàna ce Martàna,	Το Καρπινιάνο και το Μαρτάνο,
use fognatùre	αυτά τα αποχετεύσεις
e' ja dìo pòstu:	είναι για δύο (χωριά):
o karpignàna ce o Martàna.	Καρπινιάνο και Μαρτάνο
Cìo e' prònto,	Το Καρπινιάνο είναι έτοιμο,
o kanàli na pài ecì	ο αγωγός που πηγαίνει εκεί (στο εργοστάσιο επεξεργασίας)
e' prònto,	είναι έτοιμος,
apù Martana,	από το Μαρτάνο
però àrte stèo fèrmi.	αλλά τώρα είναι ακινητοποιημένοι.
En esssero jatì estène fèrmi.	Δεν ξέρω γιατί είναι ακινητοποιημένοι.
Ma a kanàja	Αλλά τα κανάλια
diàvènnune pukanène.	περνούν παντού.
Ta kanàja ta èkhi pukanène, quasi, quasi.	Τα κανάλια υπάρχουν παντού σχεδόν.
Eh, eh, t'àkhi pukanène.	Ε, ναι, υπάρχουν παντού.
T'àkhi pukanène!	υπάρχουν παντού.
Ce allòra u sòrdu,	Και τότε τα χρήματα,
u sòrdu, jakài e' lèune:	τα χρήματα, γιατί δεν λένε:
"vàlete akatò khijae lìre passonèa	"Δώστε εκατό χιλιάδες λίρες ο καθένας
a telìsete na spiccèfsete	αν θέλετε να τελειώσετε
ùtto pràma"	αυτή την υπόθεση".
En efsèrune pu e' na vàddhune(vàlone) ta nerà	Δεν ξέρουν πού να βάλουν
Ta nerà mes ta koràffia epàne!	τα νερά.
Mes ta koràffia?Si!!	Τα νερά πηγαίνουν στα χωράφια!
Jakài a nerà..	Στα χωράφια; Ναι!
Motti epàne mes ta koràffia?	Γιατί τα νερά...
O kalocèri!	Πότε πάνε στα χωράφια;
O kaloceri, ce o scimòna?	Το καλοκαίρι!
Ce o scimòna	Το καλοκαίρι και το χειμώνα;
pos kànnune n'o mbelìsune mes to koràffia	Και το χειμώνα
o nerò?	πώς κάνουν να την πετάνε στα χωράφια
O nerò pu, o nerò pu	το νερό;
atto cìno	Το νερό του, το νερό του,
Atto depuratòre	εκείνου
Atto depuràtore ' già	Του καθαριστή
o sòzi pìi!	του καθαριστή ήδη
Eh, sòzi pìi!	το μπορείς να πιεις!
Esòzi pìi!	Eh, το μπορείς να πιεις!
ka allòra jakài es Galatina,	μπορείτε να το πιείτε!
es ta spitàja	Και τότε γιατί στην Γαλατίνα,
èkhi o depuràtore?	στα νοσοκομεία
ka cìo pu nìi m'o cìno,	υπάρχει ο καθαριστής;
motti kànni nìi to rubinètto	Που εκείνο που ανοίγεις με εκείνο,
pu 'cì sta spitàja,	όταν κάνεις, ανοίγεις το βρύση
depurào ène!	εκεί στα νοσοκομεία
Depurào, ma èrkete pànta atton acquedotto!	είναι καθαρισμένο (το νερό)!
[...]	καθαρισμένο, αλλά πάντα προέρχεται από το νεροδότη!
Eh, makà atte fògne!	[...]
Ce allòra pu pài depòi cìo matapàle?	Ναι, αλλά όχι από τις αποχετεύσεις!
Ste fògne!	Και τότε, πού πάει εκείνο (το νερό) ξανά;
Ste fògne, ste fogne pài.	Στις αποχετεύσεις!
En efsèro pu t'ènna pài, pu enna pài!	Στις αποχετεύσεις, Στις αποχετεύσεις πάει.
Ja tùo en enìttune.	Δεν ξέρω που πρέπει να πηγαίνει, που πρέπει να πηγαίνει!
Ma cìa atte fognatùre	Γι' αυτό δεν τις ανοίγουν.
e' gia prònta.	Αλλά εκείνα τις αποχετεύσεις
E' gia prònta!	είναι ήδη έτοιμα (γνωρίζουμε πού έπρεπε να πάνε)
E' già prònta.	Είναι ήδη έτοιμα!
Ma mòtti egomònnete o depuratòre,	Είναι ήδη έτοιμα.
o nerò pu to vàddhane? (vàddhune)	Αλλά όταν γεμίζει ο καθαριστής,
'Turtèa, sta koràffia!	το νερό πού το βάζουν;
'Tturtèa sta koràffia!	Προς αυτή την πλευρά, στα χωράφια!
ka en depurào!	Προς αυτή την πλευρά, στα χωράφια!
Ma an ène o kalocèri pài	Γιατί είναι καθαρισμένο!
ce anìi a spirì,	Αλλά αν είναι καλοκαίρι πηγαίνετε
o scimòna t'enna kài?	και ανοίγετε λίγο (για να ποτίσετε),
O scimòna, o scimòna e' to stèsso,	το χειμώνα τι πρέπει να κάνετε;
jakài cì o nerò apù mes ta koràffia,	Το χειμώνα, το χειμώνα είναι το ίδιο
ti pistèi ka a koràfi	γιατί τα νερά μέσα στα χωράφια ...
etèli a lìtro nerò?	τι νομίζεις, ότι ένα χωράφι
o ja khòma.	θέλει (χρειάζεται) ένα λίτρο νερό;
ka esù, o koràfi-ssu	ή για το έδαφος που πρέπει να καλλιεργηθεί.
a voja pòsso cìno	Που εσύ, το χωράφι σου
an esèa	θα χρειαζόταν όσο πολύ από αυτό το νερό
es fse sèa en èkhi o rubinetto,	αν σε σένα,
ma cìni ka t'òkhune,	από σένα ( στο χωράφι σου) δεν υπάρχει η βρύση (η σύνδεση)
eh na gomòsi	αλλά αυτοί που την έχουν
mìa kònka nerò	για να γεμίσει
missìa pensefsi ka tèli a spirì,	μια λεκάνη νερού
jakài ...	μη νομίζεις ότι χρειάζεται λίγο,
Esù e' na pensèfsi ka èkhi dìo paìssia	γιατί ...
ka mbelùne pànta nerò.	Πρέπει να σκεφτείτε ότι υπάρχουν δύο χωριά
Pànta nerò.	που πάντα ρίχνουν νερά.
kuài misèria cìni	Πάντα νερά,
j'a koràffia.	τι μανιά αυτή
O khòma	για τα χωράφια.
E' ti (to) kordònni mài afse nerò,	Η γη ...
jakàci cìo e' nerò ka o sòzune mbelìsi,	Δεν τη χορταίνεις ποτέ με νερό
en e' ka e' nerò fiàkko.	γιατί αυτό είναι νερό που μπορούν να χρησιμοποιήσουν,
en depurào, de!	δεν είναι κακό νερό,
En depurào.	είναι καθαρισμένο, όχι!
Epiànnu cìo apù ti tàlassa	Είναι καθαρισμένο.
ce o depurèune.	Παίρνουν νερό από τη θάλασσα
kànnune tikanè, kànnune,	και το επεξεργάζονται.
ma en efsèrume jatì estèi	Κάνουν τα πάντα, κάνουν,
òlo ìu ankòra.	αλλά δεν ξέρουμε γιατί είναι