grico: lingua, cultura, tradizioni nei brani grichi di Martano


Mòtti estèi s kampàgna e' su sìrni na fài,	Όταν είσαι στην ύπαιθρο, δεν έχεις όρεξη να φας,
e' su kànni tìpoti.	δεν σε νοιάζει.
Motti pàis èssu ìsele na ìvris a ppràma,	Όταν πηγαίνεις (επιστρέφεις) σπίτι, θα ήθελες να βρεις κάτι,
ekkò, a zzukkàlin àkho, dìo ...	εδώ, ένα κατσαρόλι με αρακά, δύο...
a spirì verdùra, ce tùo ìone o fài,	λίγα λαχανικά, και αυτό ήταν το φαγητό,
en e' ka ìkhe ...	δεν είχε...
Evo o krèa e' t'ùfsera mànku ka etròte.	Ακόμα κρέας δεν ήξερα ότι μπορεί να φας.
Ka emì pìamo sti kàccia m'o ciùri-mu	Παρ' όλο που πηγαίναμε για κυνήγι με τον πατέρα μου,
e' tròamo mài an alavò oi a ttùrdo,	ποτέ δεν φάγαμε λαγό ή κότσυφα,
nde! Ikhe n'o pulìsome	όχι! Έπρεπε να τα πουλήσουμε
ka ìkhamo na guadagnèfsome,	γιατί έπρεπε να βγάλουμε κέρδος,
ka o pùli pùru pleon alìo,	τα πουλούσες ακόμα και σε χαμηλότερη τιμή
ma jakài sandè e' t'ùsoze mantenèfsi,	γιατί αλλιώς δεν μπορούσες να τα διατηρήσεις,
però ìkhe na buskèfsi itt ittin lìra, ìtto spirì,	έπρεπε να βρεις εκείνη τη λίρα, εκείνα τα ψιλά,
ka ìon alìo, però ebùske kanèa pràma.	ήταν λίγα, αλλά ήταν κάτι,
Ce sìrnamon ambròn iu. Ma cìni ka pìane na kàne bonìfike ...	και προχωρούσαμε έτσι. Αλλά εκείνοι που πήγαιναν να αποξηράνουν τους αχρήσιμους αγρούς...
ma 'cì dòpu ìkosi khrònu	αλλά μετά από είκοσι χρόνια
a poràddìa jenàtto màla.	τα ελαιόδεντρα μεγάλωναν...
Ce o fsòmì ... allampete epìane, allampete èrkatto.	Και το ψωμί... πηγαίνανε με τα πόδια και γυρνούσανε με τα χέρια άδεια.
A spirì ìkhan n'o fàne	Έπρεπε να φάνε λίγο,
sandè fsofùsane de!	αλλιώς θα πεθαίνανε, ξέρεις!
Depòi ìkhe on àkho	Μετά, υπήρχαν οι αρακάδες,
etermènane o pornò	το πρωί τα ζεσταίνανε (για να τα φάνε)
ce pìane es kampàgna,	και πήγαιναν στην ύπαιθρο,
mòtti ghiurìzane an àddho ...	όταν γυρνούσανε κάτι άλλο...
Zzukkàlin àkho.	Κατσαρόλι αρακά.
An addho zzukkàlin akho ...	Άλλο κατσαρόλι αρακά...
Pasùja, en ìkhe pasùja?	Φασόλια, φασόλια δεν υπήρχαν;
Eh, pasùja en ìkhe pasùja ankòra,	Αχ, φασόλια, ακόμα δεν υπήρχαν φασόλια,
pasùja napulitàna ìrtan dòpu.	τα ναπολιτάνικα φασόλια ήρθαν αργότερα.
Facì?	Φακές?
Ma àkho ìone ...	Αλλά τα μπιζέλια ήταν αυτά...
Ruìttia, facì?	Ρεβύθια, φακές;
Facì mànku ìo pprama,	Οι φακές δεν ήταν καν αυτό,
akho ìo cìo pu èstiaze tikanène.	Ο αρακάς ήταν αυτός που τα έφτιαχνε όλα.
Tòa mòtti èna ìkhe o padrùna	Εκείνη την εποχή που κάποιος είχε τον αφέντη
ka u t'òddie a spirì, a spirì kràsi	που του πρόσφερε λίγο, λίγο κρασί,
motti diàvenne, èmbenne ma mìa skùsa	όταν πέρασες (κοντά στο σπίτι του), μπήκες με δικαιολογία
na pìi, na su dòi a bikkèri krasì.	να πιεις, να σου δώσω ένα ποτήρι κρασί.
Ka cìo ìo kumpagnùna depòi,	Αυτός που ήταν τότε φίλος,
s'òddie a bikkerài, ìmiso bikkèri.	σου έδωσε ένα ποτήρι, μισό ποτήρι.
Ma ìu, sulamènte ìu,	Αλλά έτσι, μόνο έτσι (το γεύτηκες)
ma sandè en ìbbie na voràsi.	αλλιώς δεν πήγες να το αγοράσεις (το κρασί).